W świecie finansów łatwo zgubić się w gąszczu skomplikowanych terminów i definicji. Dlatego stworzyliśmy dla Ciebie ten przystępny „Słownik Pojęć Finansowych”. Bez względu na to, czy jesteś ekspertem w dziedzinie finansów, studentem czy po prostu osobą, która chce lepiej zrozumieć świat finansów – nasz słownik jest idealnym miejscem, aby rozpocząć swoją edukację. Znajdziesz tu klarowne i zrozumiałe definicje najważniejszych terminów związanych z finansami, bankowością, inwestowaniem i wieloma innymi dziedzinami.
Aktywa – Majątek, który przedsiębiorstwo lub osoba posiada. W kontekście bankowości, aktywa to wszystko, co bank posiada, w tym pożyczki, nieruchomości i inwestycje.
Amortyzacja – Proces stopniowego spłacania długu w regularnych ratach przez określony czas.
Annuity (annuitet) – Stała kwota, która jest regularnie płacena przez określony czas. W kontekście kredytów, jest to stała rata kredytu.
Akredytywa – Zobowiązanie banku do zapłaty określonej kwoty na rzecz beneficjenta na podstawie przedstawionych dokumentów.
Arbitraż – Strategia inwestycyjna polegająca na wykorzystaniu różnic cen tych samych lub podobnych aktywów w różnych rynkach w celu osiągnięcia zysku.
Audyt – Formalna ocena i weryfikacja finansowych i operacyjnych informacji przedsiębiorstwa.
Asekuracja – Zabezpieczenie kredytu poprzez ubezpieczenie.
Agio – Marża pomiędzy wartością nominalną a rynkową waluty lub papieru wartościowego.
Aprowizacja – Opłata pobierana przez bank za udzielenie kredytu lub inne usługi finansowe.
Aktywa trwałe – Majątek przedsiębiorstwa przeznaczony do użytku dłużej niż jeden rok, np. nieruchomości, maszyny.
Aukcja hipoteczna – Proces sprzedaży nieruchomości, która została przejęta przez bank w wyniku niespłacenia kredytu hipotecznego.
Balonowa rata – Specyficzny rodzaj raty kredytowej, który charakteryzuje się tym, że większość kredytu jest spłacana w jednej, ostatniej racie. Pozwala to na niższe raty w trakcie trwania kredytu, ale wymaga jednorazowej, większej płatności na końcu.
Bank centralny – Instytucja odpowiedzialna za nadzorowanie systemu bankowego kraju, kontrolę podaży pieniądza i ustalanie stóp procentowych. W Polsce rolę tę pełni Narodowy Bank Polski.
Bankowość elektroniczna – System umożliwiający klientom banku dostęp do swoich kont i realizację różnych operacji bankowych za pośrednictwem internetu.
Bankructwo – Stan prawny ogłaszany w sytuacji, gdy jednostka lub firma nie jest w stanie spłacić swoich długów. Proces ten jest regulowany przez prawo i może prowadzić do likwidacji majątku dłużnika w celu spłaty wierzycieli.
Baza kredytowa – Zestawienie informacji o historii kredytowej osoby fizycznej lub prawnej, które banki i inne instytucje finansowe wykorzystują do oceny wiarygodności kredytowej potencjalnego klienta.
Bilans – Dokument finansowy przedstawiający wartość aktywów, pasywów i kapitału własnego przedsiębiorstwa w określonym momencie.
Bonifikata – Zniżka lub rabat przyznawany klientowi, często w zamian za wcześniejszą spłatę zobowiązania.
Broker kredytowy – Osoba lub firma specjalizująca się w doradztwie w zakresie kredytów. Pomaga klientom w znalezieniu najlepszej oferty kredytowej dostępnej na rynku.
Brak zdolności kredytowej – Sytuacja, w której jednostka nie spełnia kryteriów banku dotyczących udzielenia kredytu, często z powodu niskich dochodów, wysokiego zadłużenia lub negatywnej historii kredytowej.
Bieżący bilans płatniczy – Część bilansu płatniczego kraju, która obejmuje handel towarami i usługami, dochody z inwestycji oraz transferów bieżących.
Bieżące konto – Rodzaj konta bankowego, które umożliwia codzienne operacje bankowe, takie jak wpłaty, wypłaty, przelewy czy płatności kartą.
Cechy kredytu – Zestaw parametrów określających warunki kredytu, takie jak oprocentowanie, okres spłaty, wymagane zabezpieczenia czy opłaty dodatkowe. Pozwalają one klientowi na ocenę oferty i porównanie jej z innymi dostępnymi na rynku.
Cena emisyjna – Cena, po której nowo emitowane akcje lub obligacje są oferowane inwestorom. Może różnić się od ceny rynkowej tych papierów wartościowych.
Certyfikat depozytowy – Krótkoterminowy papier wartościowy wydawany przez bank, potwierdzający wpłatę określonej sumy pieniędzy na określony czas. Zazwyczaj wiąże się z gwarantowanym oprocentowaniem.
Cesja wierzytelności – Przeniesienie praw z tytułu wierzytelności z jednej osoby (cedenta) na drugą (cesjonariusza), często w celu zabezpieczenia kredytu.
Czynsz – Regularna opłata za korzystanie z nieruchomości, np. mieszkania, lokalu użytkowego czy gruntu. W kontekście kredytów hipotecznych może to też oznaczać regularną ratę kredytu.
Czeka kredytowa – Dokument wystawiany przez bank, który uprawnia posiadacza do otrzymania określonej sumy pieniędzy od osoby trzeciej. Jest to forma zabezpieczenia płatności.
Czynnik ryzyka – Okoliczność lub zdarzenie, które może wpłynąć na zdolność kredytobiorcy do spłaty kredytu. Banki analizują różne czynniki ryzyka przy ocenie wniosków kredytowych.
Czynsz administracyjny – Opłata pobierana przez zarządcę nieruchomości (np. wspólnotę mieszkaniową) za zarządzanie i utrzymanie nieruchomości.
Czynsz dzierżawny – Opłata za korzystanie z nieruchomości na podstawie umowy dzierżawy. Dzierżawca nie staje się właścicielem nieruchomości, ale ma prawo do korzystania z niej przez określony czas.
Depozyt – Suma pieniędzy powierzona bankowi na określony czas. W zamian za przechowywanie środków bank oferuje klientowi oprocentowanie. Depozyty są głównym źródłem finansowania dla banków.
Dewaluacja – Oficjalne obniżenie wartości waluty krajowej w stosunku do innych walut. Jest to decyzja podejmowana przez rząd lub bank centralny w celu poprawy bilansu handlowego kraju.
Dywidenda – Część zysku spółki akcyjnej wypłacana akcjonariuszom. Wysokość dywidendy zależy od polityki dywidendowej spółki i jej wyników finansowych.
Dług publiczny – Całkowita suma pożyczek zaciągniętych przez rząd, które nie zostały jeszcze spłacone. Może być finansowany poprzez emisję obligacji skarbowych.
Długoterminowe zobowiązania – Zobowiązania, które spłata nastąpi w okresie dłuższym niż rok. Mogą to być na przykład długi z tytułu kredytów czy emisji obligacji.
Dywersyfikacja – Strategia inwestycyjna polegająca na rozłożeniu inwestycji na wiele różnych aktywów w celu zmniejszenia ryzyka. Pozwala na zminimalizowanie potencjalnych strat w przypadku niepowodzenia jednej z inwestycji.
Dyskonto – Procentowa różnica między wartością nominalną a faktyczną ceną zakupu papieru wartościowego, takiego jak weksel czy obligacja.
Dyskontowanie – Proces obliczania wartości przyszłych przepływów pieniężnych w cenach dzisiejszych. Używany w analizie wartości pieniądza w czasie.
Dochodowość – Wskaźnik określający efektywność inwestycji, najczęściej wyrażony w procentach. Pokazuje, jaką część zainwestowanego kapitału stanowi zysk.
Dokumenty akceptacyjne – Dokumenty potwierdzające zgodę na warunki umowy kredytowej. Mogą to być na przykład umowy, weksle czy gwarancje.
Działka – Określony fragment gruntu, wydzielony w celach ewidencyjnych, budowlanych lub użytkowych. Może być przedmiotem transakcji nieruchomościowej lub zabezpieczenia kredytowego.
Emitent – Podmiot, który emituje papiery wartościowe, takie jak akcje czy obligacje, w celu pozyskania kapitału. Może to być na przykład spółka akcyjna, samorząd terytorialny czy państwo.
Egzekucja hipoteczna – Proces prawny, w którym wierzyciel (często bank) przejmuje nieruchomość kredytobiorcy, który nie spłacał swojego kredytu zgodnie z warunkami umowy.
Efektywna stopa procentowa – Całkowity koszt kredytu wyrażony w skali roku jako procent kwoty kredytu. Uwzględnia nie tylko oprocentowanie nominalne, ale także wszelkie opłaty i prowizje związane z kredytem.
Ewidencja gruntów – Oficjalny rejestr nieruchomości prowadzony przez państwo, w którym zapisane są informacje o właścicielach, granicach, użytkowaniu i wartości gruntów.
Ekspozycja kredytowa – Całkowita kwota, jaką dłużnik jest zobowiązany spłacić wierzycielowi. Obejmuje to zarówno główną kwotę kredytu, jak i naliczone odsetki.
Elastyczność kredytu – Zdolność kredytu do dostosowywania się do zmieniających się potrzeb kredytobiorcy, na przykład poprzez możliwość wcześniejszej spłaty czy zmiany wysokości rat.
Ewaluacja – Proces oceny i analizy, często dotyczący efektywności projektów inwestycyjnych lub skuteczności polityk kredytowych.
Ewolucja stóp procentowych – Zmiany w poziomie stóp procentowych w czasie, które mogą wpływać na koszty kredytów i atrakcyjność inwestycji.
Ekonomia behawioralna – Dziedzina ekonomii, która bada, w jaki sposób czynniki psychologiczne wpływają na decyzje ekonomiczne ludzi, w tym decyzje kredytowe.
Egzekucja komornicza – Proces prawny polegający na przymusowym ściągnięciu długu przez komornika na rzecz wierzyciela z majątku dłużnika.
Faktoring – Usługa finansowa, w której przedsiębiorstwo sprzedaje swoje należności (faktury) firmie faktoringowej w zamian za szybką płatność. Firma faktoringowa następnie ściąga dług od klienta.
Fuzja – Proces, w którym dwie lub więcej firm łączy się w jedną jednostkę. Może to mieć wpływ na wartość akcji, strukturę długu i inne aspekty finansowe firm.
Filiał banku – Oddział banku, który oferuje usługi klientom w określonej lokalizacji. Filiały mogą oferować pełen zakres usług bankowych lub specjalizować się w określonych usługach.
Fundusz inwestycyjny – Pula kapitału zgromadzona od wielu inwestorów, zarządzana przez profesjonalnych menedżerów. Środki są inwestowane w różne aktywa, takie jak akcje, obligacje czy nieruchomości.
Fundusz rezerwowy – Kapitał zgromadzony przez przedsiębiorstwo lub instytucję finansową, przeznaczony na pokrycie przyszłych wydatków lub strat.
Firma leasingowa – Firma specjalizująca się w oferowaniu leasingu, czyli formy finansowania, w której klient korzysta z określonego dobra (np. samochodu, maszyny) w zamian za regularne opłaty, nie stając się jego właścicielem.
Finansowanie dłużne – Pozyskiwanie kapitału przez przedsiębiorstwo poprzez zaciągnięcie pożyczki lub emisję obligacji. W przeciwieństwie do finansowania kapitałowego, wymaga spłaty wraz z odsetkami.
Firma windykacyjna – Firma specjalizująca się w ściąganiu długów od osób lub firm, które nie spłaciły swoich zobowiązań w terminie.
Funkcja kredytowa – Jedna z głównych funkcji banków, polegająca na udzielaniu pożyczek i kredytów klientom indywidualnym oraz przedsiębiorstwom.
Gwarancja bankowa – Zobowiązanie banku do wypłaty określonej sumy pieniędzy w przypadku, gdy dłużnik nie wywiąże się z umowy. Jest to forma zabezpieczenia interesów wierzyciela.
Giełda – Centralne miejsce, gdzie inwestorzy kupują i sprzedają aktywa, takie jak akcje, obligacje czy towary. Giełdy regulują i ułatwiają handel, zapewniając transparentność i płynność rynku.
Gospodarka rynkowa – System gospodarczy, w którym decyzje dotyczące produkcji, dystrybucji i konsumpcji dóbr są podejmowane przez indywidualnych uczestników rynku, a nie przez państwo.
Giełda papierów wartościowych – Specjalizowana giełda, na której handluje się papierami wartościowymi, takimi jak akcje czy obligacje.
Główny dłużnik – Osoba lub podmiot, który zaciągnął kredyt i jest głównie odpowiedzialny za jego spłatę.
Gwarancja zwrotu kapitału – Zabezpieczenie oferowane przez niektóre produkty finansowe, które gwarantuje, że inwestor odzyska przynajmniej początkową kwotę inwestycji, niezależnie od wyników inwestycji.
Giełda towarowa – Rynek, na którym handluje się towarami fizycznymi, takimi jak zboża, metale czy ropa naftowa.
Gwarant – Osoba lub instytucja, która zapewnia wierzycielowi, że dług zostanie spłacony. Jeśli dłużnik nie spłaci długu, gwarant jest zobowiązany do jego spłaty.
Głębokość rynku – Miara, która pokazuje, ile aktywów można kupić lub sprzedać na rynku bez wpływu na ich cenę.
Gospodarka mieszana – System gospodarczy, który łączy elementy gospodarki rynkowej z interwencjonizmem państwowym.
Hipoteka – Prawo zabezpieczenia wierzytelności na nieruchomości, które pozwala wierzycielowi na zaspokojenie się z wartości nieruchomości w przypadku niespłacenia długu przez dłużnika.
Hedging (zabezpieczenie) – Strategia inwestycyjna mająca na celu zminimalizowanie potencjalnych strat wynikających z niekorzystnych zmian cen aktywów. Polega na zawieraniu transakcji przeciwnych do posiadanych pozycji.
Hossa – Okres wzrostu cen na rynku finansowym, charakteryzujący się optymizmem inwestorów i zwiększonym popytem na aktywa.
Harmonogram spłat – Dokument przedstawiający szczegółowy plan spłaty kredytu, w tym daty i kwoty poszczególnych rat.
Holding – Struktura korporacyjna składająca się z grupy firm, które są własnością jednej spółki nadrzędnej. Często stosowana do zarządzania różnymi segmentami biznesu.
Handel wysokoczęstotliwościowy – Typ handlu algorytmicznego, który polega na zawieraniu bardzo dużej liczby transakcji w krótkim czasie w celu osiągnięcia zysku z niewielkich różnic cen.
Hipoteczny kredyt mieszkaniowy – Kredyt udzielany przez bank na zakup, budowę lub remont nieruchomości, zabezpieczony hipoteką na tej nieruchomości.
Horyzont inwestycyjny – Okres czasu, w którym inwestor planuje utrzymać swoją inwestycję przed jej sprzedażą.
Hurtowy rynek pieniężny – Segment rynku finansowego, na którym instytucje finansowe handlują dużymi ilościami kapitału w formie depozytów, pożyczek czy papierów wartościowych.
Inflacja – Proces wzrostu ogólnego poziomu cen dóbr i usług w gospodarce w określonym okresie czasu, prowadzący do spadku siły nabywczej pieniądza.
Inwestycja – Wydatkowanie środków pieniężnych na zakup aktywów z nadzieją na osiągnięcie zysku w przyszłości. Może dotyczyć nieruchomości, akcji, obligacji czy innych instrumentów finansowych.
Indeks giełdowy – Wskaźnik reprezentujący zmiany cen wybranych akcji na giełdzie. Służy do mierzenia ogólnej tendencji rynkowej.
Instrument pochodny – Kontrakt finansowy, którego wartość zależy od wartości innego aktywa, zwanego instrumentem bazowym. Przykłady to opcje, kontrakty terminowe czy swap.
Instytucja finansowa – Organizacja zajmująca się świadczeniem usług finansowych, takich jak przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów czy zarządzanie inwestycjami.
Inwestor – Osoba lub podmiot, który lokuje kapitał w nadziei na osiągnięcie zysku. Inwestorzy mogą inwestować w różne aktywa, takie jak akcje, nieruchomości czy przedsięwzięcia biznesowe.
IPO (Initial Public Offering) – Pierwsza Oferta Publiczna – Proces, w którym spółka po raz pierwszy oferuje swoje akcje publicznie na giełdzie w celu pozyskania kapitału.
Inwestycja pasywna – Strategia inwestycyjna polegająca na zakupie i długoterminowym trzymaniu aktywów, bez aktywnego zarządzania portfelem.
Inwestycja aktywna – Strategia inwestycyjna, w której inwestor lub menedżer funduszu aktywnie wybiera i zarządza aktywami w portfelu w celu osiągnięcia wyższej stopy zwrotu niż rynek.
Istotność finansowa – Koncepcja w rachunkowości i finansach, która mówi, że tylko informacje, które mogą wpłynąć na decyzje ekonomiczne użytkowników, powinny być ujawniane w sprawozdaniach finansowych.
Inkaso – Usługa bankowa polegająca na ściągnięciu należności od dłużnika na rzecz wierzyciela.
Jawność finansowa – Zasada, według której informacje finansowe przedsiębiorstwa powinny być dostępne dla wszystkich zainteresowanych stron, takich jak akcjonariusze, wierzyciele czy inwestorzy.
Jednostka uczestnictwa – Papier wartościowy reprezentujący udział w funduszu inwestycyjnym. Wartość jednostki uczestnictwa zależy od wartości aktywów funduszu.
Jednostka sprawozdawcza – Podmiot (np. firma lub organizacja), który jest zobowiązany do sporządzania i prezentowania sprawozdań finansowych zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Jednolity rynek – Obszar, na którym towary, usługi, kapitał i ludzie mogą swobodnie się przemieszczać bez barier handlowych czy celnych.
Jakość kredytowa – Ocena zdolności kredytowej podmiotu (osoby fizycznej, firmy czy państwa) do terminowej spłaty zobowiązań. Agencje ratingowe przyznają oceny jakości kredytowej na podstawie analizy finansowej i innych czynników.
Jednostkowy koszt kapitału – Koszt pozyskania dodatkowej jednostki kapitału, który może pochodzić z różnych źródeł, takich jak akcje, obligacje czy kredyty.
Jawne koszty transakcyjne – Wszystkie opłaty i prowizje związane z dokonaniem transakcji finansowej, które są jasno określone i łatwo mierzalne.
Kapitał – Zasoby finansowe lub inne aktywa używane do produkcji dóbr i usług. W kontekście biznesowym może odnosić się do środków własnych przedsiębiorstwa.
Kredyt – Umowa finansowa, w ramach której jedna strona (kredytodawca) udostępnia środki pieniężne drugiej stronie (kredytobiorcy) pod warunkiem ich późniejszego zwrotu wraz z odsetkami.
Kurs walutowy – Cena jednej waluty wyrażona w innej walucie. Kursy walutowe są ustalane na rynkach walutowych i mogą się zmieniać w zależności od popytu i podaży.
Kapitalizacja – Proces dodawania naliczonych odsetek do głównego kapitału, co zwiększa bazę, od której są naliczane przyszłe odsetki.
Kontrakt futures – Standardowa umowa na zakup lub sprzedaż określonej ilości towaru lub instrumentu finansowego w określonym czasie w przyszłości po ustalonej cenie.
Koszty stałe – Wydatki, które nie zmieniają się w odpowiedzi na poziom produkcji lub sprzedaży. Przykłady to czynsz, pensje pracowników czy amortyzacja.
Koszty zmienne – Wydatki, które zmieniają się w zależności od poziomu produkcji lub sprzedaży. Przykłady to surowce, energia czy prowizje sprzedażowe.
Konsolidacja długu – Proces łączenia wielu długów w jeden kredyt, często z niższym oprocentowaniem lub dłuższym okresem spłaty.
Kapitał obrotowy – Różnica między bieżącymi aktywami a bieżącymi zobowiązaniami przedsiębiorstwa. Wskaźnik płynności finansowej firmy.
Kapitał zakładowy – Wartość początkowa zainwestowana w spółkę przez jej założycieli lub akcjonariuszy. Reprezentuje podstawową wartość akcji spółki.
Karta kredytowa – Instrument płatniczy, który pozwala posiadaczowi na dokonywanie zakupów na kredyt. Dług musi być spłacony w określonym terminie, często z odsetkami.
Kapitał ryzyka – Inwestycje dokonywane przez podmioty (np. fundusze venture capital) w młode, rozwijające się firmy, które mają duży potencjał wzrostu, ale również wiążą się z dużym ryzykiem.
Leverage (Dźwignia finansowa) – Stosunek długu do kapitału własnego w strukturze kapitałowej przedsiębiorstwa. Wykorzystanie dźwigni finansowej może zwiększyć potencjalny zysk, ale także ryzyko strat.
Lokata bankowa – Produkt finansowy oferowany przez banki, który pozwala klientom na zdeponowanie środków na określony czas w zamian za gwarantowane odsetki.
Liquidity (Płynność finansowa) – Zdolność podmiotu do szybkiego przekształcenia aktywów w gotówkę w celu pokrycia krótkoterminowych zobowiązań.
Liniowa amortyzacja – Metoda rozkładania kosztu trwałego środka trwałego lub niematerialnego aktywu w równych częściach przez cały okres jego użytkowania.
Libor (London Interbank Offered Rate) – Międzynarodowy wskaźnik oprocentowania, który określa średnią stopę, po jakiej banki są skłonne pożyczać sobie nawzajem na rynku międzybankowym w Londynie.
Leasing – Umowa, w ramach której jedna strona (leasingodawca) udostępnia drugiej stronie (leasingobiorcy) prawo do korzystania z określonego dobra na określony czas w zamian za regularne opłaty.
Limit kredytowy – Maksymalna kwota, którą kredytobiorca może pożyczyć od kredytodawcy w ramach umowy kredytowej.
Likwidacja – Proces zakończenia działalności przedsiębiorstwa, sprzedaży jego aktywów i rozliczenia z wierzycielami.
Lombard – Rodzaj pożyczki, w której zabezpieczeniem jest zastaw na cennym dobru, takim jak biżuteria czy dzieła sztuki.
Lista dłużników – Rejestr osób lub firm, które mają niespłacone zobowiązania. Może być używana przez wierzycieli do oceny ryzyka kredytowego.
LTV (Loan-to-Value) – Stosunek kwoty kredytu do wartości zabezpieczenia (często nieruchomości). Wskaźnik ten pokazuje, jak duża część wartości aktywa jest finansowana kredytem.
Łańcuch dostaw – Kompleksowy system organizacji, zasobów i procesów odpowiedzialnych za dostarczanie produktu od producenta do konsumenta. W kontekście finansowym, zarządzanie łańcuchem dostaw może dotyczyć optymalizacji kosztów i kapitału obrotowego.
Makroekonomia – Dział ekonomii skupiający się na badaniu ogólnych trendów i procesów w gospodarce, takich jak wzrost gospodarczy, inflacja, bezrobocie i polityka pieniężna.
Mikroekonomia – Dział ekonomii koncentrujący się na badaniu indywidualnych jednostek, firm i konsumentów oraz ich decyzji dotyczących alokacji zasobów.
Majątek trwały – Aktywa, które mają dłuższy okres użytkowania (zazwyczaj ponad rok) i są używane w działalności operacyjnej przedsiębiorstwa, takie jak maszyny, budynki czy sprzęt.
Marża zysku – Wskaźnik rentowności, który pokazuje, jaki procent przychodów przedsiębiorstwa stanowi zysk netto.
Marża kredytowa – Różnica między oprocentowaniem kredytu a bazową stopą procentową banku. Odbija koszt ryzyka związanego z udzieleniem kredytu.
MSSF (Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej) – Zestaw międzynarodowych standardów rachunkowości mających na celu zapewnienie spójności i przejrzystości sprawozdań finansowych na całym świecie.
Monopol – Sytuacja na rynku, w której jedna firma kontroluje całą produkcję lub sprzedaż danego produktu lub usługi, eliminując konkurencję.
Monetarne instrumenty rynkowe – Krótkoterminowe papiery wartościowe, takie jak bony skarbowe czy weksle, używane do finansowania bieżących potrzeb przedsiębiorstw.
Menedżer portfela – Profesjonalista odpowiedzialny za wybór i zarządzanie aktywami inwestycyjnymi w imieniu klientów.
Narzędzia finansowe – Instrumenty, które umożliwiają przeprowadzanie transakcji finansowych, takie jak akcje, obligacje, kontrakty terminowe czy opcje.
Nadwyżka budżetowa – Sytuacja, w której dochody państwa przewyższają jego wydatki w danym okresie rozliczeniowym.
Nieruchomość – Majątek trwały, który obejmuje grunt i wszystko, co jest z nim trwale związane, w tym budynki, domy i inne konstrukcje.
Nominalna wartość – Wartość nominalna aktywa, nie uwzględniająca wpływu inflacji. W kontekście obligacji to kwota, która ma zostać wypłacona posiadaczowi obligacji przy wykupie.
Netto – Wartość po odjęciu wszystkich opłat, podatków czy kosztów. Przeciwieństwo wartości brutto.
Niezabezpieczony kredyt – Kredyt, który nie jest zabezpieczony majątkiem lub innym aktywem. W przypadku niespłacenia kredytu, wierzyciel nie ma prawa do konkretnego majątku dłużnika.
Narodowy Bank Polski (NBP) – Centralny bank Polski odpowiedzialny za politykę pieniężną, emisję waluty oraz nadzór nad systemem bankowym.
Nadzór finansowy – Działalność polegająca na monitorowaniu i regulowaniu instytucji finansowych w celu zapewnienia stabilności systemu finansowego i ochrony konsumentów.
Nakład inwestycyjny – Wszystkie środki finansowe przeznaczone na realizację projektu inwestycyjnego, w tym zakup maszyn, budowę obiektów czy rozwój technologii.
Obligacja – Papier wartościowy potwierdzający zaciągnięcie długu przez emitenta wobec posiadacza. Emitent zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty w określonym terminie wraz z odsetkami.
Oprocentowanie – Procentowa stawka, która określa, ile odsetek zostanie naliczonych od głównej kwoty pożyczki lub depozytu w określonym czasie.
Oferta publiczna – Proces sprzedaży akcji spółki publicznej inwestorom. Może to być pierwsza oferta publiczna (IPO) lub kolejne oferty akcji.
Odsetki – Kwota pieniężna naliczana za korzystanie z pożyczonych środków. Mogą być naliczane od kredytów, pożyczek czy depozytów.
Odwrócony kredyt hipoteczny – Specjalny rodzaj kredytu, który pozwala właścicielom nieruchomości na przekształcenie części wartości ich domu w płatności gotówkowe lub linię kredytową.
Obligacje skarbowe – Papier wartościowy emitowany przez rząd jako forma zadłużenia. Są uważane za jedne z najbezpieczniejszych instrumentów inwestycyjnych.
Obligacje korporacyjne – Dłużne papiery wartościowe emitowane przez przedsiębiorstwa w celu pozyskania kapitału.
Odzyskiwanie długów – Proces ściągania niespłaconych długów od dłużników przez wierzycieli, często przy użyciu firm windykacyjnych.
Odpisy amortyzacyjne – Systematyczne rozłożenie kosztu trwałego środka trwałego lub niematerialnego aktywu przez okres jego przydatności ekonomicznej.
PKB (Produkt Krajowy Brutto) – Całkowita wartość dóbr i usług wyprodukowanych w danym kraju w określonym czasie, zwykle w ciągu roku. Jest to główny wskaźnik mierzący wielkość gospodarki.
Portfel inwestycyjny – Zbiór różnorodnych aktywów finansowych, takich jak akcje, obligacje czy nieruchomości, posiadanych przez inwestora w celu osiągnięcia zysku.
Pożyczka – Środki pieniężne udostępniane przez jedną stronę (pożyczkodawcę) drugiej stronie (pożyczkobiorcy) na określony czas, zazwyczaj w zamian za odsetki.
Płynność finansowa – Zdolność przedsiębiorstwa do szybkiego pokrywania swoich krótkoterminowych zobowiązań za pomocą dostępnych środków.
Prowizja – Opłata pobierana za świadczenie usług, często wyrażona jako procent od wartości transakcji.
Papier wartościowy – Dowód prawa własności lub długu, który może być kupowany i sprzedawany, tak jak akcje, obligacje czy weksle.
Prawo bankowe – Zbiór przepisów regulujących działalność banków i innych instytucji finansowych.
Przepływy pieniężne – Wpływy i wypływy gotówki w przedsiębiorstwie w określonym czasie, często przedstawiane w formie sprawozdania z przepływów pieniężnych.
Punkt bazowy – Jednostka miary używana w finansach do opisu zmiany stopy procentowej. Jeden punkt bazowy to 0,01%.
Pasywa – Zobowiązania finansowe przedsiębiorstwa, w tym długi oraz kapitał własny.
Rentowność – Wskaźnik mierzący zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysku w stosunku do inwestycji, sprzedaży lub aktywów.
Ryzyko finansowe – Możliwość utraty kapitału inwestycyjnego lub niespełnienia oczekiwanych zwrotów z inwestycji.
Rachunek bieżący – Konto bankowe umożliwiające dokonywanie codziennych transakcji, takich jak wpłaty, wypłaty, przelewy i płatności.
Rachunek oszczędnościowy – Konto bankowe przeznaczone głównie do gromadzenia oszczędności, zazwyczaj oferujące wyższe oprocentowanie niż rachunek bieżący.
Rachunek kapitałowy – Część bilansu płatniczego kraju, która obejmuje transakcje dotyczące własności i inwestycji między krajem a resztą świata.
Rating kredytowy – Ocena zdolności kredytowej podmiotu (osoby, przedsiębiorstwa, kraju) dokonana przez agencję ratingową. Wskaźnik ryzyka związanego z udzieleniem kredytu.
Rezerwa walutowa – Środki pieniężne i inne aktywa trzymane przez bank centralny lub rząd w celu wsparcia krajowej waluty, płatności międzynarodowych i innych celów finansowych.
Recesja – Okres spowolnienia gospodarczego, charakteryzujący się spadkiem PKB przez co najmniej dwa kolejne kwartały.
Rynek wtórny – Rynek, na którym handluje się wcześniej wyemitowanymi papierami wartościowymi, takimi jak akcje czy obligacje.
Rynek pierwotny – Rynek, na którym emitowane są nowe papiery wartościowe, takie jak akcje podczas IPO czy nowe emisje obligacji.
Spółka akcyjna – Forma organizacyjna przedsiębiorstwa, w której kapitał jest podzielony na akcje. Właścicielami są akcjonariusze, którzy ponoszą ryzyko do wysokości posiadanych akcji.
Stopa procentowa – Procentowa stawka, która określa, ile odsetek zostanie naliczonych od głównej kwoty pożyczki lub depozytu w określonym czasie.
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe – Sprawozdanie finansowe obejmujące wyniki finansowe grupy spółek, w tym spółki dominującej i jej spółek zależnych.
Spread – Różnica między ceną kupna a ceną sprzedaży instrumentu finansowego.
Syndykacja kredytu – Proces, w którym kilka banków łączy się, aby wspólnie udzielić kredytu jednemu pożyczkobiorcy, zazwyczaj dużemu przedsiębiorstwu.
Swap – Kontrakt finansowy, w którym dwie strony wymieniają się określonymi strumieniami płatności na określony czas.
Sekurytyzacja – Proces przekształcania aktywów (np. pożyczek) w papiery wartościowe, które mogą być sprzedawane na rynku kapitałowym.
Stawka referencyjna – Stopa procentowa ustalana przez bank centralny, która służy jako wskaźnik dla innych stóp procentowych w gospodarce.
Subprime – Termin odnoszący się do kredytów udzielanych osobom o niskiej zdolności kredytowej, co wiąże się z wyższym ryzykiem niespłacenia.
Spekulacja – Działalność inwestycyjna polegająca na próbie osiągnięcia zysku poprzez krótkoterminowe transakcje na rynku, oparte na oczekiwaniach dotyczących przyszłych zmian cen.
Stabilność finansowa – Stan, w którym system finansowy jest odporny na zakłócenia i jest w stanie skutecznie kierować zasobami, oceniać ryzyko i absorbować wstrząsy.
Tytuł własności – Dokument potwierdzający prawo własności do określonego aktywa, takiego jak nieruchomość.
Tendencja rynkowa – Ogólny kierunek, w którym poruszają się ceny na rynku, na przykład tendencja wzrostowa lub spadkowa.
Transakcja pochodna – Operacja finansowa oparta na wartości bazowego aktywa, takiego jak akcje, obligacje czy towary.
Twarde waluty – Waluty uważane za stabilne i wiarygodne, często używane w międzynarodowych transakcjach, takie jak dolar amerykański, euro czy jen japoński.
Taryfa celna – Podatek nałożony na towary importowane lub eksportowane.
Trwałe zobowiązania – Długi lub inne zobowiązania, które mają termin spłaty dłuższy niż jeden rok.
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI) – Instytucja finansowa zarządzająca aktywami inwestycyjnymi w imieniu inwestorów, zbierając środki i inwestując je zgodnie z określoną strategią.
Transakcja przyszłościowa – Umowa między dwiema stronami na zakup lub sprzedaż aktywa w przyszłości po ustalonej cenie.
Umowa opcji – Umowa dająca inwestorowi prawo, ale nie obowiązek, do zakupu lub sprzedaży określonej ilości aktywa po ustalonej cenie w określonym czasie.
Upadłość – Stan prawny ogłaszany, gdy jednostka lub przedsiębiorstwo nie jest w stanie spłacić swoich długów. Może prowadzić do likwidacji majątku dłużnika w celu spłaty wierzycieli.
Ustalona stopa procentowa – Stopa procentowa, która nie zmienia się przez określony czas, zwykle stosowana w kredytach hipotecznych.
Waluta – Środek wymiany używany w danym kraju lub regionie, taki jak złoty, dolar czy euro.
Weksel – Pisemne zobowiązanie do zapłaty określonej sumy pieniędzy w określonym terminie. Jest to tradycyjny instrument finansowy używany w handlu międzynarodowym.
Wartość rynkowa – Aktualna cena, po której aktywo może zostać kupione lub sprzedane na rynku.
Wskaźnik rentowności – Miara efektywności inwestycji, pokazująca stosunek zysku do inwestowanego kapitału.
Wskaźnik zadłużenia – Miara, która pokazuje, jak dużą część kapitału przedsiębiorstwa stanowi dług w stosunku do kapitału własnego.
Wypłacalność – Zdolność jednostki lub przedsiębiorstwa do terminowego regulowania swoich zobowiązań finansowych.
Wartość nominalna – Wartość wyrażona na instrumencie finansowym, taka jak akcja czy obligacja, która reprezentuje kwotę, która ma zostać wypłacona posiadaczowi.
Wartość rezydualna – Szacowana wartość aktywa na koniec jego przydatności ekonomicznej.
Wzrost gospodarczy – Zwiększenie wartości dóbr i usług produkowanych przez gospodarkę w określonym czasie, zwykle mierzone za pomocą PKB.
Wartość dodana – Różnica między kosztem produkcji a ceną sprzedaży produktu, reprezentująca wartość dodaną przez przedsiębiorstwo w procesie produkcji.
Wolny przepływ kapitału – Sytuacja, w której kapitał może swobodnie przemieszczać się między krajami bez ograniczeń czy barier.
Zabezpieczenie kredytu – Aktywa lub inne środki, które kredytodawca może przejąć w przypadku niespłacenia kredytu przez kredytobiorcę.
Zadłużenie – Całkowita kwota długu zaciągniętego przez jednostkę lub przedsiębiorstwo.
Zakład ubezpieczeń – Instytucja oferująca ubezpieczenia. Jej głównym celem jest zarządzanie ryzykiem dla swoich klientów w zamian za opłacenie składki ubezpieczeniowej.
Zysk netto – Dochód przedsiębiorstwa po odjęciu wszystkich kosztów i wydatków, w tym podatków.
Zastaw – Prawo do przejęcia określonego majątku w przypadku niespłacenia długu.
Zmienne oprocentowanie – Stopa procentowa, która może się zmieniać w zależności od warunków rynkowych lub innych czynników.